Kırmızı çiçekli Siklamen (cyclamen)

Kırmızı çiçekli Siklamen (cyclamen)

Eski bilgilerde siklamenin çuhaçiçeğigillerden olduğu iddia edilirdi fakat şimdi başka bir familyadan olarak (Myrsinaceae) ele alınıyor. Bazı siklamen türlerinin çiçekleri (meselâ kilikya siklameni) son derece güzel bir kokuya sahiptir. Belki bu yüzden bizde eski bir adı Buhur-u Meryem’dir. Buhur, eskiden güzel koku veren tütsülere denirdi. Siklamen Avrupada İran Menekşesi olarak da bilinir. Avrupalılar Anadolu, Ortadoğu ve bütün Akdeniz çevresi ülkelerinden aldıkları yabani siklamenleri melezleştirerek ve ıslah ederek çok farklı ve çok gösterişli birçok siklamen cinsi geliştirmişlerdir. Yurdumuzda Toroslar civarı anavatanı olan “Kilikya siklameni” son derece güzel, müthiş hoş, cazip bir kokuya sahiptir. Çiçekleri açık pembe olur. Bunların yumruları fazla büyük, fazlaca yayvandır.

Tüm siklamen türlerinin çiçeklenme zamanı, cinsine göre sonbahardan ilkbahar ortalarına kadardır; ya devamlı ya da bu zaman içinde belirli bir zaman aralığındadır. Siklamenler ilkbaharda veya yaz başında gündüz süresi fazla uzadığı zamanlarda ve havalar ısındıkça bütün yaşam aktivitelerini durdurarak dinlenme sürecine girerler. Yaz ortasından sonra, gündüz vaktinin kısalmaya devamının arttığı zamanlarda herhangi bir zamanda (temmuz sonundan ekim ayına kadarki dönemde) yeni filizler çıkarmaya başlar ve genelde sonbahardan itibaren çiçeklenirler.

evde siklamen yetiştirilebilir mi?
Siklamenler nemli ve serin havayı, çok havadar ortamları sever. Süs bitkisi olarak esasen bahçeler, parklar ve balkonlar için uygundur. Bu yüzden evlerde siklamen yetiştirmek zordur. Çoğu zaman pencere dışında veya balkonda tutmalısınız. Eve sadece haftada bir iki defa, birkaç saatliğine almalısınız. Aksi takdirde evlerde yetiştirilmesi, yaşatılması mümkün değildir. Serin, devamlı açık kapı veya açık pencere yakınında, biraz güneş alabilen havadar bir yerde yaşatabilirsiniz. Bu şartları sağlayamıyorsanız hiç denemeseniz daha iyi olur.

Siklamen Üretilmesi ve Yetiştirilmesi:

Serin mevsimlerin süs bitkisi olan siklamenler için yaz mevsimi ölü sezondur. Aşağıdaki bilgiler ışığında başarılı bir şekilde siklamen yetiştirebilirsiniz; iyi bakarsanız çok uzun yıllar hayatta tutabilir ve hatta torunlarınıza miras bırakabilirsiniz.

Sikalamen satın almak:
Saksılarda alacaksanız yılın her zamanında alabilirsiniz. Bakımını aşağıdaki bilgiler ışığında yapacaksınız. Sadece yumru alacaksanız, peşinen söyleyeyim, açıkta satılanlar genellikle yabani siklamen oluyor, tavsiye etmem. Özel ambalajında satılan ithal yumru bulabilirseniz bunları temmuz sonunda, ağustosta veya en geç eylül ayı içinde alıp vakit geçirmeden ekmelisiniz. Daha geç kalırsanız siklameninizin gelecek sonbahara kadar uykuya devam edebileceği riski var! Nasıl ekilir, nasıl toprak ister aşağıda gereken bilgiler var lütfen okuyun.

Sonbahar ve kış bakımı: Bu dönem siklamenlerin çiçekli olduğu ve siklamen satışlarının en çok olduğu dönemdir. Devamlı açık havada bulunması şart, bunu unutmayın. Bu mümkün değilse, orkidelerde tavsiye edildiği gibi odada vantilatör çalıştırmak gerekir. Kim ne derse desin sakın besin vitamin filan vermeyin. Özellikle ekim sonundan şubat sonuna kadar çok güneş almasını sağlayın. Marttan itibaren güneşi filtrelemek gerekiyor ki yakıcı etkisi yaprakları bozmasın.

İlkbahar bakımı: Direkt güneş değil, biraz filtrelenmiş güneş ışınlarını mümkün olduğunca çok almasını sağlamalısınız ki yumrusunu gelecek dönem için iyi hazırlasın. İlkbaharda ne kadar iyi bakarsanız sonraki çiçeklenme döneminde o kadar bol ve gösterişli çiçekler açacaktır. Mart ortasından mayıs başına kadar 15 günde bir, genel amaçlı fakat asit içermeyen sıvı besinden verin. Besin vermede dozajı ne kadar düşük tutarsanız o kadar iyi. Sağlıklı yumru için esas besini kendisi fotosentez ile üretecektir. Mayıs ayında yaprakları halen sağlıklı ise, en geç 1 hazirana kadar az sulamaya devam edin, besin vermeyi bırakın. Haziran ayının girmesi ile birlikte daha fazla ve direkt güneş almasını sağlayın ve sulamayı tamamen bırakın. Yaprakları korumaya başladığında tam gölgeli, aydınlık ve serin bir yere alın, yine hiç sulamayın.

Yaz bakımı: Toprağından sökmeden, hiç sulamadan gölgeli bir yerde, açık havada, hiç sulamadan bekletin. Temmuz ayının ortasında yumruyu sökün, köklerini topraktan temizleyin, kökleri koparmadan yıkayıp üstüne yapışmış topraklardan temizleyin, iyice kurulayın ve gölgeli, havadar, temiz bir yerde on gün açıkta bekletin kökler canlılığını kaybetsin.

Siklamen yumrularını yeniden dikmek: Yukarda yazdığım gibi açıkta beklettikten sonra, köklerin tamamını alkolle (veya kolonya ile) temizlenmiş bir makasla kesin. Sonra en az iki gün daha bekletin. Bütün bunlardan sonra ve aşağıda anlattığım gibi saksıyı toprağı da hazırladıktan sonra artık ağustos ayı girmiş ve yeniden dikme zamanı gelmiştir.
Toprak:
Açelyalar için satılan hazır topraktan alın. (Niçin bundan? Asitli olduğu için mi? Hayır. Sadece içerik maddeleri açısından, tavsiye ettiğim diğer maddelerle karışımı iyi olur onun için. Siklamanler için toprağın pH derecesi önemli değildir.) Buna ponza taşı karıştırmalısınız (ponza taşını fidanlıklardan veya sebzecilik yapılan seralardan bulabilirsiniz) ayrıca sığır gübresi karıştırın. Siklamenler çok havadar olup çabuk kuruyan ve içinde hava dolaşımı mümkün olan ve hem besleyici olan taşlı toprakları severler, onun için ponza taşı, humus ve sığır gübresi önemlidir. Sığır gübresi hem çeşitli besinlere hem de faydalı mikroorganizmalara sahiptir. Siklamen için faydalı toprak karışımını, fincan ile ölçüler halinde şöyle hazırlayabilirsiniz:
5 ölçü açelya toprağı + 2 ölçü ponza taşı + bir ölçü sığır gübresi.. Bu karışım ilkbahara kadar besin takviyesi yapmaya gerek bırakmaz.

Önce, karışımı iyice harmanlayıp saksıya doldurun ve güzelce sulayın. İki üç gün bekletin. Sonra, üst kısmın ortasında hafif bir çukur açın, siklamen yumrusunu oturtun. En tepesi (yaprak çıkan kısım) kesinlikle toprak dışında kalmalı. Toprağı yumru çevresine hafifçe bastırın, yumruyu da aşağı doğru hafifçe bastırın toprakla iyice temas etsin. Sulamamalısınız. Toprak elinizle hissedeceğiniz derecede kuruyana kadar sulamayın. Böylece az gölgeli, az filtrelenmiş güneşli bir yerde, yine açık havada bekletin. Zamanla, gündüz süresi kısaldıkça bitki filizlenme ihtiyacı duyar. Bunda suyun değil git gide kısalan gündüz süresinin etkisi vardır. Filizlenme baş gösterince sulamayı birden bire arttırmayın. Siklamenler yeterince nemli ama sulu olmayan toprakları severler. Onun için her toprak uygun değildir; suyu tutmayıp çok iyi süzdürüp geçiren toprak gerekiyor.

Siklamen nasıl çoğaltılır?
1- En kolay yolu tohum ile üretmektir. Tohumlar Ağustos ayında, yukarda tarif ettiğim karışıma toprağın sadece bir cm derinine gömülmeli. Açık havada, serin, gölgeli ama çok aydınlık bir yerde çimlenmeleri beklenir. Toprak kurumaya yüz tuttukça sulanmalı, aşırı sulamak iyi değildir. Kışın donmaktan korumalısınız. İlkbahara kadar yapraklar iyice olgunlaşmış olur. Sonra, yukarda anlattığım gibi ilkbahar bakımı nasıl olur, o şekilde bakmaya devam edeceksiniz. Yazın minik genç yumrular zarar görmesin diye toprağı uzun süre kupkuru bırakmamaya dikkat edin. Yaprakları kurumazsa kurutmaya çalışmayın. Yaz boyunca az sulayın, yaz sonunda veya sonbaharda hiç sökmeden aynı toprakta aynı saksıda tutun. İkinci yılın ilkbaharında, aynen yetişkin siklamenlerde olduğu gibi bakımına devam edin. Çiçeklenmeye ikinci veya üçüncü yılda başlarlar. İlk çiçekleri minik ama son derece güzel ve şirin olur. Daha gösterişli çiçekler sonraki yıllarda mümkündür.

2- Yumru ile çoğaltmak: Çok riskli bir iş. Yumuruların çürüme riski çok kuvvetlidir. Yine de yapmak istiyorsanız bilgi vermek açısından yazıyorum ama tavsiye etmem. Siklamen uyku devresinde iken yapılmalı. Bu devre, özellikle haziran ortasından temmuz başına kadar kesindir. Yeterince gelişmiş, en az iri bir ceviz büyüklüğündeki bir siklamen yumrusu, haziran ayının girmesi ile birlikte sulaması kesilerek ve önce güneşte bırakılarak yapraklarının kuruması sağlanır. Sonra, bütün gün çok aydınlık olabilen ama direkt güneş almayan bir yerde Temmuz ayının ilk haftasının sonuna kadar sökmeden iyice kurutulur. Ortamın bütün gün çok aydınlık olması, uzun olan gündüz süresinin etkisi ile bitkinin tam olarak uyku dönemine girmesi için gereklidir. Sonra topraktan söküp köklerine zarar vermeden toprağı giderilir, yıkanır ve iyice kurulanır. Temizlenmiş dezenfekte edilmiş çok keskin bir bıçakla, en üstteki yaprak çıkarma yeri her iki tarafta da kalacak şekilde tam ortadan kesilir. Veya yumru daha geniş ise dört parçaya bile bölebilirsiniz. Her parçada üst yapraklanma kısmı olmalı. Kesince, hiç dokunmada bir saat kadar bekletin kesik yerler “biraz” kurusun, tamamen değil. Sonra kesik yerlere bahçe sülfürü tozu sürün ve serin, direkt güneş almayan ama “bütün gün çok aydınlık olabilen” bir yerde 10 gün bekletin. Devamında ne yapılacak, yukardaki ”Siklamen yumrularını yeniden dikmek” kısmında yazdıklarımı aynen uygulayacaksınız.

http://www.bitkivecicek.com/