Şehirli bitki… Daimi yeşil manolya. (Magnolia Grandiflora)

 İşte bana bahçe işlerini sevdiren bitki. Manolya

Her şey Floransa’da gördüğüm manolyalarla (Magnolia Grandiflora) başladı. Denedim, oldu, sevdim ve bugüne geldim. Bana “çok naziktir, kök sistemi anormaldir, evi çökertir, çiçek açmasını beklersen eline baston ve torunlarını alırsın” dediler. Ama yanıldılar. Yılmadım. Araştırdım. Bugün bir sürü manolyam var, yaptığım işlerde de bolca kullanmaya dikkat ediyorum. Hatta bir tanesinde abartıp havuzun çitini manolyadan yaptım. Düşünsenize kokulu çit…(çitinizin, budama zamanı çiçekler geçince, ağustosa doğru yapılır unutmuyın!)

Avrupanın ılıman güney bölgelerinde, İngiltere’de birçok yerde, Amerika’nın California bölgesinde manolyaları soğuk rüzgârlardan korumak için duvar diplerine dizi dizi dikiyorlar. Duvarın 70-80 cm. dışından, ikinci duvar gibi buduyorlar. Yani bu bitkinin bugüne kadar bina temellerine zarar vermediği kanıtlanmış. (Devleşmiş manolyalar temele biraz sorun yaratabilir, onuda kök budamasıyla kontrol edebilirsiniz.)
Manolya bilinenin aksine zahmetsizdir. Aşırı rüzgâr almadığı zaman çok hızlı gelişir. (Senede 75 cm.) Rüzgârlı bölgelerde adaptasyonu yavaş olur ama bir iki sonra toparlanıp gelişir. Bakıma bayılır. Gece, yapraklarının yıkanması suretiyle sulanmaya bayılır. Çam iğnelerini, ıhlamur ya da kayın yapraklarını kök yüzeyinde hissetmek ister. Aslında siz siz olun manolyayla bazı bitkileri beraber dikin. Akçaağaçların her türü, ıhlamur, kayın gürgen, meşe, çam ve kendi türünün yaprak döken, ilkbaharda açan örneklerini (Japon manolyası, lale ağacı, ya da çıplak manolya gibi bir sürü ismi var ama doğrusu sadece manolya) manolyayla yan yana dikebilirsiniz. Tüm bu saydıklarım yaprak dökümüyle doğal gübre vazifesini yerine getireceklerdir.

İlk dikimde bitkiye biraz gaz vermek için kestane toprağını normal toprakla harmanlayarak dikebilirsiniz. Kireçli topraklarda yaprak sararması oluşursa ilkbaharda toprak yüzeyine, kök üzerine, toz kükürt yada toprak asitlendirici toz döküp hemen sulayın.

Manolyalar çapalanmaktan hoşlanmaz, kökleri yüzeyseldir, zenginlik olsun diye dibini havalandırıp gübrelemeyin. Sadece büyükbaş hayvan gübresi severler!. Güvercin gübresinden nefret ederler (çok kireçli!). Manolyalara çok çiçek açtırmak için potasyumlu gül gübresi verin. Açan çiçekler bir iki gün dayanıyor, gösteri bitkinin büyüklüğüne göre ağustos ortasına kadar devam edebiliyor. Limonata gibi kokan çiçekleri yakından koklarken burnunuzu sürerseniz, ne yazıktır’ki vücut yağınızla reaksiyona geçip yarım saatte kararıyorlar…Bence, dikkatlice, çiçeği açmamış yeni sürgün dalı kesip, vazoya alın, 2 gün ev içini kokuya boğacaktır.

Manolya sorun yaratacak kadar fazla geliştiğinde istediğiniz her yerini budayabilirsiniz. Ligusturumun devi muamelesi yapabilirsiniz. Ama unutmayın ki her kestiğiniz dal, o sene açacak çiçekleri de beraberinde götürecektir.

Manolya ellenmediği takdirde çam gibi yerden dallı gelişir. Hatta o kadar gelişir ki bir dip dal 10 m.lik uzaklığa kadar gidebilir. (İstanbul Hilton Oteli’nin bahçesini görün, mükemmel örnekleri var orada…Aman alt dallarını budayalım, boya gitsin derseniz büyük hata, siz ellemesenizde o büyümeye devam edecektir!) Kar yağışında yumuşak yapısı zarar görebilir. Aşırı yük dallarını kırabilir, bitkiyi hırpalamadan kardan kurtarın, tazyikli suyla tepedeki karı indirmeye çalışmayın, bitki donabilir!.

Poyraza kapalı alanlar dikim için daha uygundur. Onun dışında güneşi de, yarı gölgeli alanları da kabul edebilir. Bahçeniz kireçli topraklıysa, siz inatla manolya istiyorsanız, dev saksılarda uygun toprakla, turunçgiller gibi gelişebilir. Yeter ki, 3-4 senede toprağını bonsai gibi değiştirin (zor…). Bu bitkinin teraslar için üretilmiş minyatür tipi de var, ismi “Magnolia Little Gem”. Küçücük ve o boyuyla bir sürü çiçek açıyor. Bu manolyalar sizi kesmedi, ev içerisinde yaşaşayan, yaprağını döken bir tür daha var, onuda deneyebilirsiniz (Magnolia virginiana).

Manolya, Karadeniz’in ılıman, her bölgesinde yetişebilir. Havada rutubet isterler, en önemlisi de, manolyalar hava kirliliğine dayanıklıdır. Kısacası bu bitki mükemmel şehir ağacıdır. Yollarda sağlı sollu dikilince süper durur, otobanlar ya da arabayla geçilen yerlerde değil unutmayın !!!, Taksim’den Harbiye’ye giden cadde ile Nişantaşı’ndaki bir büyük cadde, manolyalı… Bu dikimde (Nişantaşı) direkt olmasa da benim de katkım var. Fikri ben vermiştim, diktiler. Bir tek nisan, mayıs aylarında yaprak değiştirirken ortalığı kirletiyorlar, ama hemen taze yeşil yapraklarını, ardından da çiçeklerini açıyor.

İzmir bölgesinde çok kullanılan bir tür yaprakları yuvarlak uçlu, daimi yeşil manolya var.M.Grandiflora türleri 10-15 yaşından sonra bol çiçek açarken bu tür, Magnolia Ruff, 3-4 yaşında açmaya başlıyor. En çok 6-7 metre büyüyebiliyor. Diğerleri 20 mt. kadar çıkıyor.

Manolyaların üretimi yaz sonunda çiçeklerden sonra oluşacak tohum kozalaklarından olabileceği gibi , en çabuk ve garantili yöntemi, havadan dal köklendirilmesiyle yapılıyor. Bu iş için boy hizanızdaki bir dalı çakıyla eninden, yarısına kadar dikine kesin, bu yarığı dalı kırar gibi 3-4 cm. ayırın. İçerisine köklendirme tozu serpip üzerine 10 cm. toprak sıvayıp bir torbayla büzün(bone gibi), 2 aya karar o topraklı kısım kök dolacak. İşlem yaptığınız yerin 2 cm. gerisinden dalı kesin, toprağa dikin… Tohumla üretim yavaş oluyor.

İyi bir cinsli türle aşı yapılmışsa, ilk baştaki yaprağı yeşil altlı tür çıkabiliyor. Unutmayın, yaprak altı kahverengi kadife kaplı gibi türler hem daha iyi çiçek açıyor, hemde toprakta iyi gelişiyorlar.

Bu enfes yazı için sn. Murat Pilevneli'ye çok  teşekkürler

http://bahcevan.com/