Soya Yetiştiriciliği
SOYA
Tohumlarında %18-24 oranında yağ, %35-45 oranınıda protein içeren ve toprağa organik madde ve azot sağlayan bir bitki olan soya fasulyası ülkemizde hem ana ürün hemde ikinci ürün olarak kullanılmaktadır. Ege , Akdeniz, Güneydoğu Anadolu bölgelerinin sulanır tarım alanlarında 2. ürün olarak ekilmektedir.
Ekim zamanı
Ana ürün olarak ekilecekse nisan ayı ortasından mayıs ayı ortalara kadar ekilebilir. Ana ürn soya tarımında ekim zamanı toprak sıcaklığına göre ayarlanmalıdır. Toprak sıcaklığı en az 10-12 oC olmalıdır. 2. ürün soya ekimi buğday hasadından sonra 10-15 gün içerisinde bitirilmelidir. En geç temmuz ayının birinci haftasını geçmemelidir. 2. ürün soya tarımında ekimin gecikmesi verimi azaltır ve hasadın yağmurlu döneme kalmasına neden olur.
Bakteri Aşılama
Soya tohumuna ekimden önce soya bakterisi aşılanır. Tohumların bu kültür ile aşılanması sayesinde soya köklerinde nodozite oluşur. Böylece verim ve ürünün protein oranı artar. Aynı zamanda hem daha az azotlu gübre kullanılmış hemde köklerindeki nodozitelerle bir dekara 6-7 kg saf azot biriktirerek soyadan sonra gelecek bitkiye azot bırakmasına yardımcı olunur. Tohum aşılamasında şunlara dikkat edilir. Aşılama materyali taze olmalı, aşılanmış tohumlar güneş ışığı etkisine bırakılmamalı, ekilinceye kadar serin ve gölge bir yerde saklanmalıdır. 100 kg tohuma 1 kg su , 1 kg bakteri hesabıyla aşılama yapılmalıdır.
Ekim
Mibzerle yapılmalıdır. Sıra arası 60 cm. den fazla olmamalıdır.Sıra üzeri 4-5 cm. olmalıdır. Ekim derinliği 3-4 cm. olmalıdır.Dekara atılacak tohum miktarı 6-8 kg ‘dır.
Gübreleme
Soya ekiminde bakteri kullanılacağından fazla azot vermeye gerek yoktur. Önerilen gübre miktarı 2,5 kg /da. saf azot, 6 kg/da. saf fosfordur.
Gübre çeşitlerine göre 1 dekara verilecek miktar:
1-%18-46 Diamonyum fosfat 13-15 kg
2-%21 Amonyum sülfat 12 kg
%16-18 süper fosfat 35 kg
3-%20 Amonyum nitrat 13 kg
% 16-18 süper fosfat 35 kg
4-%46-48 triple süperfosfat 14 kg
%20 Amonyum nitrat 13 kg
Kombine mibzerle ekim yapılacaksa gübre ekimle birlikte verilir. Çekili mibzerle ekim yapılacaksa diskarodan önce serpilir ve diskaro çekilerek toprağa gömülür.
Bakım İşleri
Ekim derinliği toprak ve hava nemi ile toprak ve hava sıcaklığına bağlı olarak 5-7 gün içerisinde çıkar.
Sulama
Maksimmum verim için su gereksinimi, iklim ve gelişme dönemi uzunluğuna bağlı olarak 450-550 mm. arasındadır. İyi bir ürün zamanında ve yeterli su verilmelidir. Soya fasulyasında aşağıdaki gelişim dönemlerinde sulama yapılmalıdır.
1. nci su: Bitki boyları 8-10 cm. olduğunda
2.nci su :İlk çiçekler görülmeye başlandığında
3.ncü su:Alt baklalar şişmeye başladığında
4.ncü su:3.ncü sudan 10-15 gün sonra yapılmalıdır.
Çapalama
Yabancı ot kotrolü bitkinin tüm gelişme devresinde yapılması en uygundur. Genellikle ekimden önce veya çimlenme öncesi herbisit uygulaması ile çıkış sonrası herbisit uygulamaları yabancı ot savaşımı için önerilmektedir.Tarladaki ot yoğunluğuna göre 2-3 kez traktörle ara çapası yapılmalıdır. Özellikle birinci ve ikinci sulamadan sonra bitki sıklığına bağlı olarak yabancı ot gelişimi zayıflar ve çoğunlukla üçüncü çapaya gerek kalmaz.
Hasat
Hasat biçerdöver ile yapılır. Hasat zamanı soyanın sararmış yaprakları kurur ve dökülür. Yaprakların dökülmesinden 3-4 gün sonra tarlaya biçer-döver sokulabilir. Hasat zamanı baklalar çeşide göre kirli sarı veya esmerimsi bir renk alır. Hasat için alt baklalar kontrol edilir. Daneler sertleşmiştir ve dişle zor kırılır. Hasat zamanı gecikilirse baklalar çatlamaya başlar ve bu ürün kaybına neden olur. Hasat ana üründe eylül ayı ortası-sonu ;2. üründe ise ekim ayı ortasında yapılabilir. Hasattan sonra rutubet miktarını azaltmak için ürün 3-5 gün süre ile güneşte veya satınalma yerlerindeki suni kurutucularda kurutulmalıdır. Hasat ve harman işlemi sırasında tohum nemi %12 den düşük ise tohumların çabuk kırılması, çimlenme ve canlılığının yitmesine neden olur. Hasatta biçer-döverin hızı yavaş olmak ve en düşük devirde çalıştırılmalıdır. Tohum yabancı maddelerle karışık ise temizlenmeli , nemi %14’den yüksek ise gölgede havalandırılıp- kurutulup nemi düşürüldükten sonra depolanmalıdır.
Yabancı Ot
Yabancı otlarla mücadelede herbisit kullanılabilir. Herbisit kullanımında yabancı ot yoğunluğu ve bunların dar veya geniş yapraklı oluşlarına göre ilaç seçimi yapılmalıdır.İlaç dozu ,toprağın yapısı ve yabancı ot yoğunluğuna göre yapılmalıdır.
Zararlılar
Yeşil kurt, Kırmızı örümcek, Beyaz sinek ,Pamuk yaprak kurdu, Çizgili pamuk yaprak kurdu ,Kokulu yeşil böcek soya bitkisine zarar verir.
Hastalıklar
Tohum çürüklüğü ve fide hastalıkları, Kök ve alt gövde çürüklüğü, Gövde ve bakla hastalıkları Antraknoz, Yaprak yanıklıkları,Virüs hastalıkları, Tomurcuk yanıklığı, Sarı mozaik hastalığı önemli soya hastalıklarıdır.
Hastalık, zararlı ve yabancı ot mücadelesi konusunda Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın İl ve İlçe teşkilatına müracat edilmelidir.
Daha geniş detaylı anlatım yazının devamında
Soya Fasulyesi ve Faydaları
Diğer İsimleri: Soja hispida
Soyafasulyesi: Baklagiller familyasından; 1 – 1,5 m boyunda, bir yıllık otsu bir tarım bitkisidir. Çiçekleri menekşe sarısı rengindedir. Tohumu küre şeklinde, üzeri pürtüksüzdür. Bir yanında siyah leke vardır. Besleme gücü yüksek bir gıdadır. Besleyiciliği yüksek, kullanım alanı oldukça çeşitli ve geniş bir besin olan soya protein açısından çok zengindir. Bunun yanında bol miktarda demir, kalsiyum ve fosfor mineralleri ile B vitaminleri içerir. Ayrıca A, D, E ve P vitamini ve diğer minerallerden de barındırır.
Yetiştirildiği Yerler: Çin ve Japonya’da geniş ölçüde zirâati yapılır.
Kullanıldığı Yerler: Soya fasulyesi özellikle yiyecek maddelerinde bunun yanında boya yapımında kullanılmaktadır. Soya fasulyesinin kullanıldığı yerler: süt, yoğurt, peynir, dondurma, dondurma külahı, pasta, hayvan yemi, yeşil gübre, ilâç, boya, kâğit, kemiksiz et, kahve, salça, sabun, plastik maddeler, lastik, alkol, yağ, margarin, soya unu, ekmek, makarna, tarhana, leblebi, çocuk maması vb.dir.
Soya Fasulyesinin Faydaları
- İyileşme süresini kısaltır.
- Vücudun gelişmesini sağlar.
- Şeker hastaları için faydalıdır.
- Guatr olanlar kullanmamalıdır.
- Sinirleri ve adaleleri güçlendirir.
- Kolesterol seviyesinin düşürür.
- Bağışıklık sistemini güçlendirir.
- Prostatın büyümesini engeller.
- Kansere yakalanma riskini en aza indirir.
- Menopoz semptomlarının azalmasını sağlar.
- Vücudun ve zihnin yorgunluğunu giderir ve enerji verir.
- Nekahat devresinin kısalmasını sağlar.sifalibitkileriniz.com
- Sindirim sisteminin çalıştırarak hazmı kolaylaştırır ve kabızlığı giderir.
- Yüksek kaliteli protein sağlayarak kilonun kontrol edilmesine yardımcı olur.
- Kandaki şeker oranını dengeleyen Soya şeker hastalarına da yararlıdır.
- Soya fasulyesi kandaki kolesterolü düşürerek kalp ve damar hastalıklarından korunmaya yardımcı olur.
- Östrojen hormonunun aşırı salgılanmasının oluşturacağı etkileri önleyerek rahim, meme ve boyun kanserine yakalanma riskini azaltır.
Soya Fasulyesi Nasıl Kullanılır? Yemeklerde kullanılmasının yanında soyadan elde edilen un bisküvi, pasta, kurabiye ve bebek mamalarının imalatında sıklıkla kullanılmaktadır. Ayrıca soya yağı ve sütü de elde edilir.
Kaynak
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder