Günümüzde, modern yetiştirme tekniğine uygun bir bağ tesisi her şeyden önce iyi bir planlamayı gerektirmektedir. Tesis öncesi planlama ne kadar iyi yapılırsa, tesis edildikten sonra bağın ömrü ve elde edilecek gelir de aynı oranda yüksek olacaktır.
İklim Durumu: Bağ tesis ederken bölgesel, yöresel ve bitkisel anlamda çevre faktörlerinin de dikkatli bir şekilde incelenmesi gereklidir. Bağ tesis edilecek alanın rakımı, meyili, yönü, sulama durumu, vejetasyan DÖNEMİNİN UZUNLUĞU ve etkili sıcaklık toplamı gibi bilgiler iklim durumu ile ilgili değerlerdir. Eskiden bağcılık yapılan bir yörenin, bağcılığa uygun olup olmadığı konusunda tereddüte gerek yoktur. Ancak ilk kez bağcılık yapılacak yerde dikkatli hareket etmek ve konu uzmanı kişilerin yardımına başvurmak gereklidir.
Toprak: Sıcak ve kurak bölgelerde toprak seçimine ait kriterler soğuk ve nemli bölgelere göre önemli ölçüde farklılık gösterir. Sıcak ve kurak bölgelerde toprak derinliği yeterli ve çok yüksek kil içermeyen topraklar su tutma kapasitesinin yüksekliği nedeniyle önemli bağ topraklarıdır. Soğuk ve nemli alanlarda ise bu tip topraklarda iyi bir drenaj sistemi, fazla suyun uzaklaştırılması açısından daha önemli olup, özellikle erken ilkbaharda toprağın daha kolay ısınmasını sağlar. Derin ve verimli topraklar, yüksek verim ve düşük maliyeti ile birlikte daha karlı bir bağcılığa imkan sağlarlar. Bu gibi topraklarda yüksek verimli çeşitlerle daha iyi sonuç alınmaktadır.
Bağcılığa en uygun toprak, üzerinde hiç bağcılık yapılmamış ya da eskiden bağ olup da uzun süreden beri boş bırakılmış topraklardır.
Bir toprağa ara vermeden yeniden bağ tesis etmek doğru değildir. Toprak yorgunluğu adı verilen bu durum karşısında asmaların gücü azalmakta, özellikle kökler iyi büyüyememekte ve genel bir durgunluğun ardından asmalar kuruyup ölmektedir.
Su Temini: Çok kurak alanlarda bağcılığın ekonoımik olabilmesi için sulama gerekmektedir. Bu amaçla bağ tesisi düşünülürken su ihtiyacının nasıl karşılanacağı düşünülmelidir. Asmaların su ihtiyacının karşılanmasında yöreye düşen yağışların mevsimlere dağılışı büyük ölçüde önemlidir. asmaların gelişme döneminde ihtiyaç duydukları su miktarı iklime bağlıdır. Bu dönemde ihtiyaç duyulan miktar serin ve nemli bölgelerde 150 mm iken, çok kurak mıntıkalarda 700 mm’ye kadar çıkmaktadır.
Vejetasyon Analizi: Bağ yerinin seçiminde çevredeki bitki örtüsünün iyi incelenmesi gerekir. yakın çevrede daha önceden bağ tesis edilmiş yerler varsa bazı özelliklerin incelenmesine gerek kalmaz. Bir yörede asmanın yetişip yetişmeyeceği konusunda bazı bitkiler referans olarak değerlendirilebilir. Örnek olarak kışlık buğdayların yetişebildiği yörelerede genellikle ekonomik olarak bağcılık yapılabilmektedir. Aynı amaçla mısır yetiştirilebilen yerler de bağcılık için uygundur.
Ekonomik Faktörler: Tesis edilen bağdan elde edilecek ürünlerin pazarlanmasında sorunlar çıkmaması için, başlangıçta pazar etütleri yapılmalı, sofralık, kurutmalık vb. amaçlara yönelik tüketim ve işleme merkezleri dikkate alınmalıdır.
Çeşit Seçimi: Doğru çeşit seçimi modern bağcılığın en önemli unsurudur. Çeşit seçiminde yörede daima iyi sonuç vermiş standart çeşitler üzerinde durulmalıdır. Çeşit seçiminde pazar değeri, iş gücü ve diğer girdi ihtiyaçları, yöreye özgü bir çeşit olması da iyi etüt edilmelidir.
Anaç Seçimi: Bağ tesisinde Floksera ve nematodlar ile bulaşık alanlarda Amerikan asma anacı kullanılması zorunludur. Dünyamızda ve ülkemizde değişik toprak tiplerine adapte olabilen, kurağa, kirece, tuzluluğa, filokseraya, nematodlara dayanıklı olan anaçların kullanılması gerekmektedir. Asmaların verimi ve ürünün olgunlaşması üzerine doğrudan etkili olmaları nedeniyle uygun anaç seçimi bağcılıkta büyük önem taşımaktadır.
Dikim Planı: Bağ yerinin hazırlanmasından önceki yıl içerisinde dikim planının yapılması gerekir. dikim planı, bağ tesisi edilecek arazinin durumuna göre, dikim sisteminin ve dikim sıklığının belirlenmesi ve dikim zamanının karar verilmesidir. Bağ kurulacak arazinin taban, kır taban veya kıraç oluşuna göre dikim aralıkları ayarlanabilir. Taban topraklarda yetiştirilen kuvvetli çeşitler için 2x3 m aralıklarla, zayıf topraklar ve zayıf çeşitler için 2x2 m-2x2.5 m yeterli olmaktadır.
Dikim Zamanı: Asma genel olarak meyilli, güneye bakan yamaçlarda yetiştirilir. Fidan dikimi yurdumuzda genel olarak ilkbaharda yapılmaktadır. Kışı çok soğuk geçmeyen yağışlı ve ılık yörelerde fidan sonbaharda dikilebilir. İlkbahara göre fidan kökleri toprakla iyice temas eder. Toprak ve hava sıcaklığı uygun olunca fidanlar uyanıp sürmeye başlar.
Dikim budaması: Asma fidanları dikimden önce en az 24 saat suda mümkünse akarsuda tutulmalıdır. Böylece yeteri kadar su çeken fidanların dikiminden hemen sonra su kaybı ile kurumaları önlenecek ve fidanların tutma oranları artacaktır. Dikimden önce fidanların yan kökleri dipten, dip kökleri 8-10 cm uzunluğunda kesilir. Aşı üzerindeki sürgünlerde 2-3 göz üzerinden kesilerek dikim budaması yapılır.
Fidan dikimi: Dikim sırasında fidanların çukurun tam ortasına gelmesi için dikim tahtası kullanılmalıdır. Fidan çukurları mutlaka geniş ve derin bir şekilde açılmalıdır. 50x50 cm, 60x60 cm ebatlarında. Çukur tabanına yanmış çiftlik gübresi toprak karışımı harç konur. Fidan dikim tahtası ile beraber, tam ortaya gelecek şekilde yerleştirilir ve yine çiftlik gübresi + toprak harç ile kapatılır. Aşısız Amerikan asma fidanlarında gövdenin 5-8 cm kısmı toprak üzerine bırakılır. Aşı sonra bu anacın toprak üzerinde kalan kısma yapılır aşılı asma fidanı dikiminde ise aşı yeri toprak üzerinde kalacak şekilde dikim yapılır. Buradaki amaç kök boğazı oluşumunu engellemektir. Her iki tür fidanın dikiminden sonra can suyu verilerek üzerleri nemli, hafif ve gevşek toprakla köstebek yığını yapılır. Böylece fidanın tutması kolaylaşır ve soğuktan korunması sağlanmış olur
Orhan Çoruh-Ziraat Yüksek Mühendisi
Sonbaharda krizma yapılmış arazi ilkbaharda düzeldikten sonra,hayvan veya makine gücü ile işlenebilecek aralık ve uzunlukta çukurlar açılır.Şimdiye kadar yapılan denemeler yeni tesis edilecek bağlarda sıra üzerinin 1,5-2 m.sıra arasının 2,5-3m.olması gerektiğini ortaya koymuştur.İşaretlenmiş yerlere iki kürek derinliğinde,bir kürek genişliğinde çukur açılır.Çukur açmanın makine ile yapılması daha avantajlıdır.Çukurların dip kısmına yanmış çiftlik gübresi,ince toprakla karıştırılarak konmalıdır.Dikim içinde fidan budama yapılır.Yan boğaz kökleri tamamiyle dip kökler ise 10 cm üzerinden çepeçevre kesilir.Oluşmuş sürgünlerin en kuvvetlisi bırakılır.Budaması yapılan köklü çubuk veya aşılı köklü topraklı fidan,açılan çukurun tam ortasına gelecek şekilde konur,fidanın gövde kısmının en az 10-15 cm.i toprak üzerinde kalacak şekilde açılan çukurlara 10-15 cm kalınlığında toprak atıldıktan sonra fidan hava almayacak şekilde sıkıştırılmalıdır.Daha sonra can suyu verilir ve fidanın yerini belli etmek için yanına herek dikilir.
Asmanın büyüyüp gelişmesi için topraktaki su miktarının daimi solma noktasının üstünde olması gerekir.Asmanın hızlı gelişme devresi olan mayıs haziran ayları ile salkımların ben düşme zamanında(Temmuz)kök bölgesinde yeterli su bulunmadığı hallrde omcaların gelişmesi yavaşlar,yapraklar pörsür ve renkleri solar.Kış yağmurları normal düşmüşse toprak tarafından tutulmuş olan su bağların bahar gelişmesine yeterli olmaktadır.Sulama imkanı olan taban bağlarda iki defa sulama ve sulamalardan sonra tava gelince toprak işleme çok iyi sonuç vermektedir.Kışın kurak geçmesi halinde bir de bağlar uyanmadan önce bir su verilip ardından toprak işleme yapılması yerinde olur.Bağlarda çiçeklenmenin hemen sonrasında ve tanelere ben düşme başlangıcında sulamaya yönelik dikkat etmek gerekir.Yurdumuzda bağlarda sulama çoğunlukla karık usulünle yapılmaktadır.Ancak son yıllarda damla sulama ve sprink yöntemi ile bağların sulanması önem kazanmıştır.
Filoksera venemotodla bulaşık olan bağlarda Amerikan asma ancı üzerine aşı yapma zorunluluğunu getirmiştir. Çeşit değiştirmek için de aşı yapılır. Toprak çeşitlerinin farklılığına göre değişik Amerikan asma anaçları üzerine aşı yapılır. Günümüzde en pratik ve kullanılan aşı yöntemi masa başı omega aşısıdır. Dikili bağlarda ise yarma aşı, kalem aşısı, kakma aşı, dilcikli aşı ve göz aşısı yapılır.
