Kapari Yetiştiriciliği

KAPARİ NEDİR ?
Ülkemizde değişik bölgelerde, gebere otu, gebre, yılan karpuzu ve Keper gibi değişik isimlerde bilinen Kapari, Akdeniz ikliminin hâkim olduğu bölgelerde doğal olarak yetişen, çalımsı, dikenli ve çok yıllık bir bitkidir. Ekonomik ömrü ortalama 25–30 yıl olup, doğadan toplanması Haziran-Eylül aylarında yapılmaktadır. Türkiye’de, Çalı ve dik görünümünde olan Capparis ovato, ve yayılıcı olan Capparis spinosa olmak üzere iki türü mevcuttur


Kapari doğada çoğalmasını, karıncalara, kuşlara ve toprak mikroorganizmalarına borçlu.Çünkü kapari bitkisinin tohumunda çimlenme engeli var.Bu çimlenme engelini, karıncalar ortadan kaldırıyor.Tohumun çevresinde mantarımsı zar, karınca asidince etkileniyor ve böylece çimlenme kendiliğinden oluşuyor.Karınca, kapariyi kışlık yiyecek olarak taşırken ağzından düşürünce çimlenme başlıyor.


Doğada tohumla kapari bahçesi tesisi biraz risk taşıyor.Bu nedenle uzmanlar, daha ziyade fidan dikimini öneriyorlar üreticilere.Uzmanlar fidanları sizin için yetiştiriyorlar.


Kaparinin kökleri, toprağın derinliklerine inerek ve toprak altında yatay biçimde metrelerce yayılarak dolgu toprağı örtebilme özelliğine sahip.Bu özelliği nedeniyle uzmanların önerisi, özellikle eğilimli arazilerinizde, dere boyundaki tarlalarınızda kapari yetiştiriciliği yapabileceğiz doğrultusunda.Böylelikle toprak kaybının önüne de geçebilirsiniz.Kıraç, tarıma elverişli olmayan arazileri değerlendirmek için kapari, ideal bir bitki.


Özellikle güneye bakan yamaçlarda...


Kaparinin yetiştirilmesi kolay ve diğer türlere göre oldukça masrafsız.Kapari bitkisinin tarım ve tarım dışı alanlarda yetiştirilmesi önemli bir avantaj.Bu avantajdan siz de yararlanmak istiyorsanız , işte size kapari yetiştiriciliğine ilişkin ipuçları.Kapari bitkisinin arazinin bütününde kapama bahçe olarak ve özellikle tarım dışı arazilerde yetiştirilebileceği gibi tütün, bağ, badem ağacı aralarında, tarımsal-ormancılık amaçlı kurulan kızılçam ve fıstıkçamı ormanlarında da yetiştirilebileceğini söylüyor uzmanlar ancak bitkinin çeçeklenebilmesi için ışığa ihtiyaç duyduğunu da unutmamalısınız. 

A) DİKİM


Öncelikle dikim yapılacak arazide sonbaharda derin sürüm yapılmalı.


Tarım alanlarında kültür bitkisi olarak yetiştirilecek kapari fidanları, kasım-aralık-ocak-şubat yöre şartlarına göre mart ayında fidanlıklardan dikim sahasına sevk edilir.Yurdumuzda erken ilkbaharda tarlaya dikilen kaparinin tutma oranının daha yüksek olduğu görülmüştür.Dikim zamanı olarak toprağın tavda olduğu zaman tercih edilmeli.


Dikim mesafesi, kıraç ve eğilimli arazilerde 2x2 olmalı.(her çukura 1 ile 4 fidan dikilebilir)

KAPARİ (GEBERE) TARIMI

Genel Bilgiler: Ülkemizde Akdeniz ikliminin hakim olduğu Batı Anadolu illeri başta olmak üzere Doğu Karadeniz ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde doğal olarak yetişebilen dik veya yatık olarak büyüyen dikenli bir bitkidir. Erozyonu önlemek için dağlık ve eğimli yörelerde tarımı yapılmaktadır. Zeytin ve badem alanlarında ara tarımı şeklinde yetiştiriciliği yapılabilir. Çok yıllık bir bitkidir. 25-30 yıl tarlada kalabilir.

İklim ve Toprak İstekleri: Fosfor, potasyum ve kalsiyumca zengin kalkerli ve killi topraklardan hoşlanır. Sıcaktan ve güneşten hoşlandığı için güneye bakan yamaçlarda daha iyi gelişir.

Fide Dikimi: Kapari dikilecek araziler sonbaharda derin olarak sürülüp işlenmelidir. Havalar müsait olursa fideler kasım sonundan itibaren sökülüp tarlaya dikilebilir. Kapari dikilecek çukurlar 40cm. Derinliğinde ve 30-40cm. Genişliğinde kazılıp dibine üstten çıkan organik maddece zengin toprak konulduktan sonra dikim yapılır. Dikimden sonra fidelerin üzeri toprakla kümbet şeklinde örtülüp etrafı çanak şeklinde açılarak aşağıdaki şekildeki gibi can suyu verilmelidir. Dikim mesafesi 2X2m. Veya 2X2.5 m. olmalıdır. Dikim nisan sonuna kadar bitirilmelidir.

Bakım: Fideler tarlaya dikildikten sonra ot alma ve çapalama işlemlerine devam edilmelidir. Yaz ayları çok kurak geçerse birinci yılındaki fidelere mutlaka su verilmelidir. Ayrıca imkân var ise kaparinin kurak geçen yaz aylarında sulanması faydalı olur. Sulama esnasında suyun gövdeye temas etmemesine özen gösterilmelidir. Kasım ayında bitki yapraklarını dökmeye başlar. Aralık ayında dallar dipten 3-5 cm.den kesilerek eski sürgünler bitkiden uzaklaştırılır.

Hasat: Usulüne göre dikilen ve bakımı iyi yapılan fideler aynı yaz 1m.ye kadar sürgün verebilir. Bu sürgünlerden 40-50 kadar çiçek tomurcuğu alınabilir. Gelişmiş bir kapari 10 kg. kadar tomurcuk verebilir. Haziran ayından itibaren tomurcukların toplanmasına başlanır.

Tomurcukların kalitesi boyutlarına göre değişir. Tomurcuk çapları 5mm. ve altı, 5-7mm., 9-11mm.ve 11-13mm. olarak ayrılır. En yüksek fiyata satılanlar 5mm. ve altı olanlardır. Toplanan tomurcuklar %20’lik tuzlu suda muhafaza edilir. Fidanların yıllar itibariyle verimi aşağıda belirtilmiştir:

1.yıl kök başına verim: 0.2 Kğ 2.yıl kök başına verim: 2 Kğ
3.yıl kök başına verim: 3 Kğ 4.yıl kök başına verim: 5 Kğ
5.yıl kök başına verim: 7 Kğ 6.yıl kök başına verim: 8 Kğ
7.yıl ve sonraki yıllar kök başına verim: 8-10 Kğ

Kaparide Kazanç ve Piyasa Değerleri
KAPARİNİN PAZAR DURUMU
90 lı yıllarda başlayan beslenmedeki arayışlar ve insanların kendi sağlıkları için arayış içine girmeleri neticesinde gıda maddeleri üzerinde çalışmalar fazla önem kazanmıştır. İlaç, parfümeri ve gıda sektöründe bitkisel ürünlere olan talep sürekli olarak artış göstermektedir. Kapari yeterli ve dengeli beslenmede vitamin ve mineral maddelerin bitkisel ürünlerden sağlanması konusunda ön plana çıkmıştır.

Ülkemizde değişik bölgelerde, gebere otu, gebre, yılan karpuzu ve Keper gibi değişik isimlerde bilinen Kapari, Akdeniz ikliminin hâkim olduğu bölgelerde doğal olarak yetişen, çalımsı, dikenli ve çok yıllık bir bitkidir. Ekonomik ömrü ortalama 25–30 yıl olup, doğadan toplanması Haziran-Eylül aylarında yapılmaktadır. Türkiye’de, Çalı ve dik görünümünde olan Capparis ovato, ve yayılıcı olanCapparis spinosa olmak üzere iki türü mevcuttur. Ayrıca ürün kalitesi yönünden 3 grup ürün vardır.


Bunlar; 1-Ege ürünü 2- Akdeniz ürünü 3- Güneydoğu ürünü olarak adlandırılır.

Toprak istekleri bakımından seçici olmaması, fakir ve kireçli yerlerde, taşlık, kayalık, toprak miktarı az olan arazilerde yetişebilmesi, kurağa dayanıklılığı, tarım dışı olarak kabul edilen bu alanların ekonomik olarak değerlendirilmesinde, kapariyi oldukça uygun bir bitki konumuna getirmektedir.

Ayrıca, çok yıllık derin köklü ve yayılıcı özelliği ile iyi bir erozyon kontrol bitkisidir. Kapari her şeyi ile değerli bir bitkidir. Dal uçları, tomurcukları ve karpuzcukları (meyveleri) gıda sektöründe, yaprakları, sertleşmiş dalları, kökleri de ilaç, boya ve kozmetik sanayinde değerlendirilmektedir.

Türkiye’de fazla bir tüketim alışkanlığı olmayan kaparinin son yıllarda ihracatının, dolayısıyla ekonomik öneminin arttığı dikkati çekmektedir. Başta İspanya olmak üzere Batı ülkelerinin çoğu kaparinin alıcısıdır. Ülkemizde de ilk sırada İzmir olmak üzere İstanbul, Bursa, Gaziantep, Denizli, Antalya ve Mersin’den çeşitli firmalar ihracat yapmaktadır. Ülkemizde yılda ortalama 4000-5000 ton arasında kapari ihracatı gerçekleşmektedir.

Toplanan tomurcukların iç piyasadaki tüketimi yok denecek kadar azdır. İç piyasalarda sadece bazı büyük süper marketlerin vitrinlerinde görülmekte olup, ayrıca yabancılara hizmet veren büyük otellerde de tüketimin artışı gözlenmektedir. Öte yandan, tamamına yakını ihraç edilen kapari önemli bir döviz geliri sağlamaktadır. İzmir’de ikisi İspanyol olmak üzere 4 ihracatçı firma bulunmaktadır. Bu firmaların örgütlediği toplayıcıların, oluşturulan toplama birimlerine getirdikleri doğadan toplanan kapari tomurcukları ya yerli gıda üreticilerine ya da ihracatçı firmalara satılmaktadır. Burada, firma eksperleri toplandığı yöreye, kalibresine ve kalitesine göre fiyat belirlemektedir. Doğadan toplanan tomurcuklar dış Pazar talebine bağlı olarak, çaplarına göre 6 grupta toplanır. Bunlar;

- - 7 mm (1 numara)
- 7-8 mm (2 numara)
- 8-9 mm (3 numara)
- 9-10 mm (4 numara)
- 11-13 mm (5 numara)
- 13-14 mm (6 numara) olup, en kıymetlisi 1 numara olandır.


Bu merkezlerde kapari tomurcukları %20’lik tuzlu suda salamura edildikten sonra asıl işleme merkezlerine gönderilir. Burada işlendikten sonra söz konusu firmalar tarafından ihraç edilirler. Güneşi seven, sıcak bölge bitkisi olarak bilinen kapari, yaz aylarında atıl işgücünün değerlendirilmesi yönüyle işsizliği azaltması ve toplayıcılarına yeterli gelir sağlamasıyla oldukça avantajlıdır. Ayrıca diğer kültür bitkilerinin yetişmediği ya da ekonomik gelir elde edilemeyen alanların verimli bir şekilde kullanımını sağlamış olur. Kapari gıda sektöründeki önemi kadar erozyonu önlemede de büyük önem kazanmıştır. Arizonada kökleri 40 metreye indiği tespit edilmiştir. Özellikle karayolları şevlerinde toprak kaymalarını önlemede ve yeşil örtü oluşmasında kapari bitkisinin yerini dolduracak başka bir bitki yoktur.


KAPARİNİN İKLİM İSTEĞİ
Kapari Akdeniz ikliminin doğal bitkisi olup iklimin hâkim olduğu ülkelerde 1200 rakıma kadar birçok yerde kendiliğinden yetiştiğini görmek mümkündür. Toprak derinliği iyi olan yıllık yağış miktarı 600 mm.nin üstünde olan ve kışları -15 c.dereceden daha soğuk olmayan bölgeler kapari tarımı için uygundur. Sahil şeridinde Capari Ovata çeşidine daha çok rastlanır. Rakım yükseldikçe Capari Sipinosa yaygınlaşır.

Tomurcukları değerlendirilen Pazar değeri olan ve üretimi yapılmaya çalışılan Capari Sipinosadır. Ülkemizde Ege, Akdeniz ve Marmara ikliminin hüküm sürdüğü her yerde kıraçta dahi kendiliğinden çıkan kaparilere rastlamak mümkündür. İç Anadolu’da ise Çorum’un Osmancık ve Dodurga ilçelerinde de kendiliğinden mevcut kapari alanları olduğu gibi kültüre alınan sahalar da mevcuttur. Erzurum İspir’de, Artvin Yusufeli’ndee Güneydoğu illerinin tamamında her yörede mevcuttur.

Kapari Resimleri