AVOKADO YETİŞTİRİCİLİĞİ  Sema KÖSEOĞLU Zir.Müh. Avokado herdem yeşil subtropik bir meyve türüdür. Avokadonun iklimsel istekleri turunçgillere benzer. Özellikle limon yetiştirme alanları bu meyve içinde uygundur. Meyvesi 200-600 gr. Ağırlığında oval yada armut şeklinde olup halk arasında Amerikan Armudu diye adlandırılır. Meyve eli açık sarı-yeşilimsi renkte olup % 7-25 oranlarında yağ içerir. Avokado esas olarak taze salata meyvesi olarak tüketilir. Ayrıca kozmetik sanayiinde de aranan ürünler arasındadır. Yağ oranının yüksek olmasına rağmen daha çok doymamış yağ asitlerini içerdiğinden hazmı kolay ve kandaki kolesterol düzeyini düşürücü bir etkiye sahiptir. Ayrıca demir, kalsiyum ve vitaminleri içerir. Protein miktarı ise % 1-2 oranındadır.  YETİŞTİRİCİLİĞİ : Avokado yetiştiriciliğini sınırlayan en önemli iklim faktörü kış donlarıdır. Bahçe tesisinde don olayı görülen alanlarda ağaçların hava akımını sağlayacak şekilde ve güneye meyilli yerlere dikilmelidirler. Ayrıca avokadonun çiçeklenme ve meyve bağlama dönemindeki düşük sıcaklıklar ani sıcaklık değişimleri ve düşük hava nemi meyve tutumunu olumsuz etkiler. Sıcaklığın 30°C'nin üzerine çıktığı ve nisbi nemin % 50'nin altına düştüğü mayıs - haziran aylarında önemli meyve dökümleri görülür. İleri dönemlerdeki ani sıcaklık değişimleri de meyve dökümüne sebep olmaktadır.Kuvvetli rüzgarlar gevrek yapılı ağacına ve meyveye zarar verir. Böyle yerlerde dikimden önce rüzgar kıran tesisleri yapılmalıdır. Avokado yetiştiriciliği için en iyi toprak derinlikce zengin, drenajı iyi, taban suyu sorunu olmayan kumlu-tınlı ve alüviyal topraklardır. Toprak asitliği ise nötre yakın veya hafif asit karakterde olmalıdır. |
ÇEŞİT SEÇİMİ : Bahçede birden fazla çeşidin bulunması çiçeklerin tozlanması ve verimlilik için önemlidir. Çeşitler bahçenin iklim özelliklerine göre seçilmelidir. Çünkü soğuğa dayanaklılık bakımdan çeşitler arasında farklılıklar vardır. Ayrıca meyvenin hasat mevsimleri, taşımaya uygunluk ve ticari değeri de göz önüne alınmalıdır.
Ülkemizde yetiştiriciliği yapılan çeşitler Hass, Bacon, Fuerte ve Zutano sayılabilir. Çeşitlerle ilgili daha geniş bilgi Tarım İl ve İlçe Müdürlüklerinden elde edilebilir.
DİKİM : Avokadolara verilecek dikim aralıkları, çeşide, iklim ve toprak özellikleri ile bakım iklime göre değişmekle beraber dağınık gelişme gösteren Fuerte ve Hass çeşitlerini 7x7 m, dikime gelişme gösteren Bacon ve Zutono gibi çeşitlerde ise 6x6 m ara ile dikilebilirler. Dikim soğukların geçtiği mart ayından nisan ayı ortalarına kadar yapılabilir. Dikimin sıcak zamana rastlaması fidanın tutma şansını azaltır.
Dikim sırasında fidanın torbası kesilerek çıkartılır, kıvrılmış kökler temizlenir. Fidanın toprağı dağıtılmadan 60x60 cm. ebatlarında açılan çukurlara dikim üst toprak ile yanmış olur gübresi karıştırılarak yapılmalıdır. Ayrıca fidanın üst toprak seviyesi arazi seviyesinin 3-5 cm üzerinde olacak şekilde ayarlanmalı, derin dikimden kaçınılmalıdır. Dikim sonrası bol can suyu verilir ve fidan yanana dikilecek bir hereğe bağlanır. Yazın güneş yanmalarından, kışın ise düşük sıcaklık ve kırağıdan kurumak amacıyla gölgeleme yapılmalıdır.
BAKIM İŞLERİ :
Toprak işleme : Avokado yetiştiriciliğinde derin toprak işlemeden kaçınılmalı, goble disk, diskharo, rotövatör ve tozayağı gibi aletler kullanılmalıdır. Yabancı ot kontrolü için sık sık toprak işleme yerine uygun ot öldürücüler kullanılabilir.
Gübreleme : Genç ağaçlar azotlu gübreleme her yıl artan miktarlarda ve dikkatli yapılmalı, gövdeden 20-50 cm. uzaklıktaki taç izdüşümüne verilmelidir. Her gübre uygulamasından sonra az ve kontrollü bir sulama yapılmalıdır. Genç ağaçlara verilecek azot miktarları şöyledir.
1. yıl - 250 gr. A.S. (Her iki sulamada 50 gr/ağaç A.S.)
2. yıl - 500 gr. A.S. (Şubat başı - Mayıs ve Haziran sulama veya yağmurlarla birlikte)
3. yıl - 750 gr. A.S. (Şubat - Mayıs ve Haziran sulama veya yağmurlarla birlikte)
3. yıl - 750 gr. A.S. (Şubat - Mayıs ve Haziran sulama veya yağmurlarla birlikte)
4. yıldan itibaren Azotlu gübrenin yanı sıra fosforlu ve potaslı gübrelerde verilmelidir. Bu gübreler TSP ve KSO4 olarak ağaç taç izdüşümü hizasına 10-15 cm. derinliğindeki banda verilerek kapatılır. Bir avokado ağacına 4 yaşından itibaren verilecek gübre miktarları ve uygulama zamanları Tablo 1'de görüldüğü gibidir.
Tablo - 1 : 4 yaşından itibaren avokado ağaçlarına önerilen gübre miktar ve uygulama zamanları.
Ağacın yaşı | Amonyum Sülfat gr/ağaç | Triple Süper Fosfat gr/ağaç | Potasyum Sülfat gr/ağaç |
4-7 | Şubat başı 500-1000gr Mayıs 250 - 500 gr. Haziran 250 - 500 gr. | Ekim - Kasım 225-350 | Ekim - Kasım 250 - 300 |
8-12 | Şubat başı 1.750-2000 Haziran 750-1000 | Ekim - Kasım 450 | Ekim - Kasım 500 |
13 Yaş ve Yukarısı | Şubat başı -3000 Haziran -1500 | Ekim - Kasım 500 | Ekim - Kasım 750 |
. SULAMA : İlk yıllarda çanak veya karık usulü sulama ile iklim ve toprak yapısına bağlı olarak 7-10 gün arayla su verilir. Ağaçlar verime başladığında karık usulü sulamaya geçilir. Bu yaşlarda havanın yağış durumuna göre sulamaya nisan - mayıs aylarında başlanabilir. Sulama aralığı ağacın yaşına ve toprak özelliklerine göre ayarlanır. En fazla su kullanımı Temmuz - Ağustos dönemidir. Bu dönemlerde ağaçların susuzluk çekmesi halinde şiddetli meyve dökümleri görülebilir.
BUDAMA : İlk yıl 70-75 cm yükseklikten tepe budaması yapılarak genç ağacın kuvvetli bir çatı oluşturması sağlanır. Bu dönemde birbirinden 10-15 cm uzaklıkta ve farklı açıda bulunan 3-4 dal seçilerek diğerleri çıkarılır. Ağacın iskeleti bu dallar üzerinde oluşturulur.
Verime yatmış ağaçlarda budama hasat işini kolaylaştırmak, dal kırılmalarını önlemek, obur dalları ve kuru dalları çıkarmak ve periyodiziteyi azaltmak için yapılır. 2-3 cm'den daha kalın kesim yerlerine aşı macunu sürülmelidir.
En uygun budama zamanı ise şubat ayıdır. İlk yıllarda Hass ve Fuerte gibi soğuğa hassas çeşitler soğuktan korunmalıdır. İlk yıllarda açan çiçekler kopartılmalıdır. Periyodizite gösteren çeşitlerde ise ürün yılı meyve seyreltmesinin yapılması faydalı olacaktır. Seyretme meyve çapı 2,5 cm olunca elle yapılır.
Avokado genel olarak 3-4 yaşındayken meyve vermeye başlar 10-12 yaşında ise tam verim dönemine girer. Ağaç başına çeşide ve bakım şartlarına 600-1500 kg. ürün alınabilir
HASAT : Avokadoda meyveler dalından koparıldıkları an yenemezler. Meyveler yumuşadıktan sonra tüketime hazır olurlar.
Hasat zamanı meyvedeki yağ oranıyla saptanırsa da meyvelerin dış görünüşüne bakarak da tespit edilebilir. Mor renkli meyvelerde renk yeşilden mora dönmeye başlar, yeşil kabuklu meyvelerde ise kabuk ve zemin rengi ile sapın sarımsı bir durum alması ve parlaklığın azalmasıyla anlaşılabilir. Meyveler uzun süre ağaç üzerinde kalabilirler. Meyvenin yumuşaması ise ancak hasattan sonra olur ve olgun meyveler yeknesak bir şekilde yumuşarlar.
Zedelemeden toplanan meyveler bere yapmayacak kaplara toplanır ve paketleme yerinde seçilerek boylanır. Boylanan meyveler viyollere veya tek sıra halinde ince kağıtlara sarılarak karton kutulara ambalajlanır.
DEPOLAMA : 21 oC'de 6-12 günde yumuşayan meyveler 5 oC'de 30-40 günde yumuşar. Depolama sıcaklığı 4-7 oC arası olmalıdır. Daha düşük sıcaklıklarda meyveler zarar görür. Depo içi nispi nemi ise % 85-90 olmalıdır.
HASTALIK VE ZARARLARI : Avokadonun en önemli hastalığı kök çürüklüğüdür (phytophthora cinnamoni rands) Bu hastalığın görülmemesi için bahçelerin ağır su tutan topraklarda kurulmaması gereklidir.
Avokadoların en önemli zararlıları Akdeniz meyve sineği, thrips, kabuklu bitler, unlu bit ve limon sıçanıdır.
Avokado Yetiştiriciliği ve hastalık ve zararlılarla mücadele konularında tarım il ve ilçe müdürlüklerine danışılabilir.
Avokado meyvesi Finike'de yetiştirilmekte.
AVOKADO
AVOKADO
Amerika menşeli AVOKADO ‘nun tarımı ülkemizde de Antalya çevresinde de yapılmaktadır. Amerikan armudu olarak da isimlendirilen Avokado yararlı bir meyve. Antalya Finike ilçesinde faaliyet gösteren Bayram Uysal tarım işletmesi 25 yıl önce diktiği 500 avokado fidanından şimdi ürün almaktadır. Ürünlerinin tamamı Finike ve çevresinde tüketilmekte olduğunu söyleyen İşletme sahibi Bayram Uysal işletmelerinde beş cins Avokado üretildiğini, yazlık – kışlık, kabuğu pütürlü – cilalı, yeşil – gri kabuklu gibi türlerinin bulunduğunu söyledi. Her Cumartesi Finike Pazarında açtıkları tezgâhlarında ürettikleri avokadolarını taze taze tüketicilere direkt sunmaktalar. Avokadonun gösterişli ve bol yapraklı ağacının hassas olduğunu, ısı, nem, toprak ve su özelliklerinin önemini anlatan Bayram Uysal meyvesinin özelliklerini, faydalarını, tüketim şekillerini de aşağıdaki şekilde anlattı: Özellikleri: Avokado kabuğu yeşil, yenen kısımları beyaz, iri çekirdekli bir meyvedir. Avokado tam olgunluğa toplandıktan sonra erişir. Lezzetini anlamak için olgunlaşmasını beklemek gerekmektedir. Bunun için hemen tüketmek üzere satın alıyorsanız, yumuşak olanını seçmeniz gerekir. Seçerken aynı zamanda derisinin parlak ve kaygan olmasına, salladığınızda çekirdek sesinin gelmesine ve birkaç gün sonra tüketecekseniz sert olanı tercih ediniz. Faydaları: Kabızlığa karşı etkili, bağışıklık sistemini güçlendirici özellikleri bulunmaktadır. İçerdiği doymamış yağ asitleri kanda kolesterolün yükselmesini önler dolayısıyla kalp ve damar hastalıkları için en iyi doğal ilaçtır. Avokado, vücutta toksin maddeleri etkisiz hale getirerek yaşlılığa yol açan zararlı maddeleri yok eder. Yaşlanma sürecini yavaşlatarak hastalıkları önlemede önemli rol oynar. İçeriğinde bulunan protein, mineral ve vitaminler küçük çocukların ve hamile bayanların dengeli ve sağlıklı beslenmelerinde çok gerekli olan maddelerdir. Avokado, vücudun karbonhidrat, protein ve yağ metabolizmasında düzenleyici olarak görev yapar.
Nasıl ve nerede kullanılır: 1. Meyve uzunlamasına ortadan kesilir. Ortadaki iri çekirdek çıkarılır. Meyve ince ince cips gibi doğranır veya ezilir. Tuz, kırmızı veya karabiber eklenir. Limon sıkılır karıştırılır. Arzuya göre biraz taze ya da kuru soğan kıyılarak ilave edilir, maydanoz ve domates ilave edilebilir. Salata gibi yenir, yağ istemez. 2.Soyulmuş ve ezilmiş avokado sarımsaklı yoğurt ile karıştırılır. Limon ilave edilmeden de yenilebilir. 3. Omlet yapılarak peynir yerine avokado konulur. 4. Mantar sote gibi sotesi yapılabilir. 5. Ezilmiş avokado bal ve ezilmiş cevizle karıştırılır. Bu takdirde tuz, limon, biber ilave edilmez. Bazı Öneriler: 1. Avokadoları soyduktan sonra kararmamaları için limonlu suda bekletin. 2. Saltalar için, avokadoları dilimlemek yerine bir kaşıkla oval parçalar çıkardıktan sonra üzerlerine limon sıkarak servis yapabilirsiniz. 3. Çabuk sos hazırlamak için, soyulmuş avokadoyu püre haline getirin. İçine 1 çorba kaşığı rendelenmiş soğan, 1 limonun suyu, tuz ve karabiber ekledikten sonra karıştırın. Havuç, salatalık ve kereviz ile servis yapılır. 4. Avokado tavuğa çok yakışır. Taze bir pidenin veya sandviçin içine haşlanmış tavuk, ince dilimlenmiş avokado, salata yaprakları, domates dilimleri, taze soğan konulur, arasına mayonez gezdirilir ve afiyetle yenilir.
Kaynak
Hürriyet
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder