Alıç

ALIÇ

Diğer İsimleri: Yemişen. 

Latince Adı: Crataegus Monogyna, Crataegus Oxycantha.

Bitki: 2-4 metre yüksekliğinde, Nisan-Mayıs aylarında kokulu ve pembemsi beyaz renkli çiçekler açan, orman ve yol kenarlarında rastlanan, koyu sarı veya esmer kırmızı meyvaları olan çalıya benzer bir ağaçtır..

Yetiştiği Yerler: 20 kadar alıç türü ülkemizde batı ve Güney Anadolu ağırlıkta olmak üzere çeşitli bölgelere yayılmıştır..

Tarihçe: .19. y.y.'da ingiltere'de çit kenarlarına ekilen başlıca bitki olmuştur. Batıl inanışa göre alıçın dallarını kesmek eve cinleri ve beraberinde kötü şans getirir. Eski Yunanlı ve romalılar alıçı neşe ve mutluluğun sembolü olarak kabul etmiş, gelinlerin ellerinde tuttuğu çiçek demetlerinde bu bitkiyi kullanmışlardı. Yine romalılar yeni doğan çocukların ruhunu şeytandan korumak için eve alıç yaprakları koyarlardı...

Kullanılışı: Çiçekler tamamen açılmadan, ağacın kabukları ve meyvaları ise sonbaharda toplanıp kurutulmak suretiyle kullanılır. Kurutulmuş çiçekler, meyvalar ve kabuklardan toz halinde veya kaynatılarak faydalanılır. Alıç meyvaları semt ve kasaba pazarlarında özellikle çocuk müşterilere hitaben ip halkalara dizilmiş olarak satılmaktadır. Mayhoş bir lezzeti vardır..

İçindeki Maddeler: Tanen, trimethylamin ve bazı vitaminler, C vitamini Flavon türevleri, triterpen türevleri taşımaktadır.

Tıbbî Etkiler: Koroner damarları genişleterek, kan dolaşımını artırır. Böylece angina adı verilen kalp ağrıları azalır. Çünkü kalp kasına daha fazla oksijen sağlanabilmektedir. Bu sebeple ilaçlara destek olarak doktor kontrolunda alınabilir. 

Özellikle yaşlılarda görülen kalp atışlarının hızlanmasıyla birlikte olan kalp ritmi bozukluklarında faydalı olabildiği görülmüştür. Kalple ilgili olan bu etkiler uzun süreli kullanımda kendini göstermektedir. Yine bu etkiler sebebiyle alıç, yaşlılarda kalbi kuvvetlendirmek, yüksek tansiyonlu hastalarda kalbe destek olmak, bilhassa ateşli hastalıklardan sonra yorulan kalbi kuvvetlendirmek ve kalpteki ritm bozukluklarını tedavi etmek amacıyla kullanılabilir. 

Alıçın içerdiği maddelerde vücudda birikme, zehirlilik ve alışkanık yapma gibi özellikler olmadığından uzun süreli kullanıma uygundur. 

Wagner'in yaptığı farmakolojik testIere göre Alıç'ta kalp kuvvetlendirici etki de mevcuttur. Hafif kalp yetmezliklerinde destekleyici olarak kullanılabilir. Tesir uzun vadede kendini gösterir. 

Ayrıca sinir sisteminde yatıştırıcı, spazmları azaltıcı, idrar söktürücü ve kabız yapıcı etkileri de vardır. Kalple ilgili etkiler için, kurutulmuş alıç çiçek ve yapraklarından 2 çay kaşığı kadar miktar birer cezve suda 20 dk. kaynatılır ve günde 3 kez içilir. Bu suya 2 veya 3 çay kaşığı bal da eklenebilir. 

Diğer bir formül sakinleştirici etkisi sebebiyle oğulotu katılarak hazırlanır. eşit oranda alıç yaprakları, alıç çiçekleri ve oğulotu çiçekleri kurutularak karıştırılır. Bundan 1 çay kaşığı, 1 bardak kaynamış suda 10 dk. sureyle bekletilir. Bu infüzyondan sabah akşam birer bardak içilir. Kalple ilgili etkiler yanında kan basıncıda düşürülmek istenirse eşit miktarlarda kurutulmuş alıç yaprağı, alıç çiçeği ve gökçe karıştırılarak, bu karışımdan 2 çay kaşığı kadar miktar ile bir bardak çay yapılır ve bu çaydan sabah akşam birer bardak içilir. 

Yüksek tansiyonda kan basıncını düşürmek için gökçe, alıç çiçekleri, papatya ve kediotu kökü kurutularak eşit miktarlarda karıştırılır. Bu karışımdan 2 çay kaşığı, 1 bardak kaynamış suya atılarak 1 gün beklenir. Bu şekilde hazırlanan Sıvı, sabah akşam birer bardak olarak içilir. 

Çarpıntı için 2 kısım oğulotu, 2 kısım kediotu kökü, 3 kısım alıç çiçeği ve 3 kısım müge kurutulmuş olarak karıştırılır. Bu karışımdan 2 çay kaşığı bir bardak kaynamış suya atılır, 20 dk. beklenir. Bu şekilde hazırlanan çay günde 2 kez içilir. Sözkonusu etkilerin görülebilmesi için aylarca kullanım gerekmektedir. Alıçın kalp üzerine olan temel etkisi kalp kaslarını kuvvetlendirmesidir.

Ayrıntılar  yazının devamında

******

ALIÇ HAKKINDA :

Kırmızı alıç

Familyası : Rosaceae

İngilizce adı : Hawthorn

Drog* adı : Crataegi flos cum Crataegis fructus (Alıç çiçeği ve Alıç meyvesi)

Diğer isimleri : Akdiken, edran, ekşi muşmula, geviş, yemişen

Hayatımıza birçok yenilikler ve kolaylıklar kazandıran teknoloji, olumsuzlukları da beraberinde getirmiştir. Teknolojiyle beraber insanoğlu giderek doğallıktan, doğal beslenmeden uzaklaşmış; hareketten uzak yaşamaya mahkûm olmuştur. Bundan sebep yeni yeni hastalıklar zuhur etmiş, kalp krizleri ve ani ölümler artmış ve ‘stres’ denilen çağın vebası, tüm insanlığa musallat olmuştur. Modern çağ hastalıklar çağı olmuş, bu çağın gücü teknoloji de adeta hastalık üretme mekanizması olmuştur. Çevreye duyarsızlaşma gözlerimize mil çekilmesine sebep oldu, bunun sonucunda da etrafımızdaki değerleri göremez hale geldik.

Fark edemediğimiz bitkisel değerlerimizden biri de kalp sağlığımızın korunmasında belki de en önemli drog olan alıç… Farkındalığımıza katkı olsun diye alıçtan bahsedelim istedik. 

Botanik özellikleri

Dikenli, 10 m’ye kadar boylanabilen, nisan ayı ortalarından itibaren beyaz ve pembe renki çiçekler açan bir ağaççıktır. Dalları koyu kahve renkli, 1.5- 2.5 cm çapındadır. Meyveler eylül ekim döneminde olgunlaşmaya başlar; 6- 10mm çapında, 1- 3 tohumlu, esmer veya kırmızı renklidir. 

Fitokimyasal maddeleri

Procyanidin, flavonlar, rutozit, hiperozit, viteksin, epikateşin, kesretin, triterpenik asitler, oleanolik asit

Yayılışı

Avrupa, Batı Asya, Kuzey Afrika, Kuzey Amerika dünya genelinde yayılış gösterdiği alanlar; ülkemizdeyse yurt genelinde yayılış gösterir.

Kültürü

İklim isteği

İklimisteği bakımından seçici değildir, karasal iklim özelliği gösteren yerlerde de rahatlıkla yetiştirilebilir.

Toprak isteği

Toprak isteği yönünden de seçici değildir. Doğal ortamda çok kıraç alanlarda da iyi geliştiği görülmektedir.

Su isteği

Suya gelişim döneminde ihtiyaç duyar, sonraki evrelerinde hayatını devam ettirmek için yağmur suları yeterli olur.

Üretimi

Bitki tohumla üretilir. Tohumları sert kabuklu olduğu için çimlenme engeliyle karşılaşılır. Çimlenme engelini aşmak için aşağıdaki işlemlerden biri tercih edilir.

- Tohumlar zımparalanır. 

- Tohumlar 6 ay soğuk katlama yöntemiyle stratifikasyon işlemine tabi tutulur. 

- Tohumlar gibberallik asitle (GA3) muamele edilir. 

Hasat 

Çiçekler açma döneminde, tomurcuk haldeyken hasat edilir; gölgede veya 40 ºC ısılı fırınlarda kurutulur. Kuru çiçekler kendine has koku ve tatta olup beyaz veya krem renklidir. Kabul edilebilir rutubet %12’dir. Yabancı madde oranı %0.05’i aşmamalıdır. Balya halinde paketlenir.

Meyveler tam olgunlaşınca toplanır; tatlımsı ekşi olup, kokusu yoktur. Meyve sapları %1, organik karışımlar %1, mineral karışımlar %0.05’ten fazla olmamalıdır. Meyveler de gölgede ve kuru, havadar binalarda kurutulur. Çuvalla paketlenir.

Tıbbi kullanılışı

Alıç kalp üzerine olumlu etkileri olan ve zehirli bileşikler ihtiva etmeyen en önemli bitkisel droglardan en önemlisidir. Kalp kuvvetlendirici olarak kullanılan bitkiler genellikle zehirli glikozitler ihtiva ettiğinden ancak standardize edilerek kullanılabilirler. Alıçta bu durum zehirli glikozitler taşımadığından söz konusu değildir. Bu sebeple de evde bulundurulabilecek en iyi droglardan bir tanesidir.

Koroner damarları genişleten bioflavononidler açısından zengin olan bitki bu maddeler sayesinde damarları genişleterek kan dolaşımını arttırır. Bioflavonoitler çok güçlü antioksidanlar olup, kalbe oksijen ve kan akışını arttırırlar. Dolayısıyla da angina denilen kalp ağrıları azalır.

Özellikle yaşlılarda kalp atımlarının hızlanmasıyla birlikte görülen kalp ritmi bozukluklarında da faydalıdır. 

Yaşlılarda kalbi kuvvetlendirmek, yüksek tansiyonlu hastalarda kalbe destek olmak, bilhassa ateşli hastalıklardan sonra yorulan kalbi kuvvetlendirmek ve kalpteki ritim bozukluklarını tedavide kullanılır. Hafif kalp yetmezliğinde de kullanılabilir. 

Ayrıca spazm çözücü, kabız yapıcı ve idrar söktürücü etkileri de bulunur.

Kalple ilgili bu etkiler uzun süreli kullanımda kendini gösterir.

İnfüsyon şeklinde kullanılabilir. Piyasada ekstreleri de mevcuttur.

Kombinasyonları 

Kalp için kullanılan diğer droglarla kombine edilebilir.

Dozaj

Tentürü 3x20 damla, ekstre 3x15 damla, infusyon günlük 5 g. her defasında 1,5 g.

* Drog kelimesi, bitkilerin ilaç olarak kullanılan kısımlarını ifade eder.

Derleyen : Nazım Tanrıkulu

Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Teknikeri

ziraatçi.com isimli siteden alıntıdır.